Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

alvus astrictior

  • 1 astrictus

    1. a, um
    part. pf. к astringo
    2. adj.
    1) тугой, плотный
    numerus a. C — строгая размеренность (речи), ритмичность
    astrictae aquae (sc. gelu) O — скованная морозом вода, т. е. лёд
    2) сжатый, краткий
    verbis astricta sententia VM — изречение, выраженное в немногих словах
    3) скудный, скупой ( pater Prp)

    Латинско-русский словарь > astrictus

  • 2 astrictus

    astrictus (adstrictus), a, um, PAdi. m. Compar. (2. astringo), angezogen, zusammengezogen, straff, eng, I) eig.: non astrictus soccus, nicht knapp anliegend, d.i. schlotternd, poet. für nachlässige, geschmacklose Schreibart, Hor.: corpora astricta (stramme) et lacertis expressa, Quint.: ilia astricta equi, schmale, Quint.: frons, gerunzelte St., Mart.: gustu astricto, von zusammenziehendem, herbem Geschmack, Plin.: an astrictum corpus sit, an profluat, Cels.: alios astricta, alios resoluta alvus exercet, Cels.: quibus in adulescentia (alvus) fuit astricta (verstopft, verhalten), saepe in senectute solvitur; melior est autem in iuvene fusior, in sene astrictior, Cels. – II) übtr.: a) knapp, sparsam, genau, karg, pater, Prop.: mos, eingeschränkte Lebensweise, Tac.: astricti sunt in continendo patrimonio, simul ad iacturam temporis ventum est, profusissimi (wahre Verschwender) in eo, cuius unius honesta avaritia est, Sen. de brev. vit. 3, 1: Platonis verbis astricta, sensu praevalens sententia, Val. Max. – b) dem Rhythmus nach gebunden, ut eam (sententiam) numero quodam complectar et astricto et soluto, Cic. de or. 3, 175: nec tamen haec ita sunt arta et astricta, ut ea, cum velimus, laxare nequeamus, Cic. or. 220: est enim finitimus oratori poëta, numeris astrictior paulo, verborum autem licentiā liberior, Cic. de or. 1, 70: cum (poëta) versu sit astrictior, Cic. or. 67. – c) gedrängt, bündig, kurz, dialectica quasi contracta et astricta eloquentia putanda est, Cic.: verborum astricta comprehensio, Cic.

    lateinisch-deutsches > astrictus

  • 3 astrictus

    astrictus (adstrictus), a, um, PAdi. m. Compar. (2. astringo), angezogen, zusammengezogen, straff, eng, I) eig.: non astrictus soccus, nicht knapp anliegend, d.i. schlotternd, poet. für nachlässige, geschmacklose Schreibart, Hor.: corpora astricta (stramme) et lacertis expressa, Quint.: ilia astricta equi, schmale, Quint.: frons, gerunzelte St., Mart.: gustu astricto, von zusammenziehendem, herbem Geschmack, Plin.: an astrictum corpus sit, an profluat, Cels.: alios astricta, alios resoluta alvus exercet, Cels.: quibus in adulescentia (alvus) fuit astricta (verstopft, verhalten), saepe in senectute solvitur; melior est autem in iuvene fusior, in sene astrictior, Cels. – II) übtr.: a) knapp, sparsam, genau, karg, pater, Prop.: mos, eingeschränkte Lebensweise, Tac.: astricti sunt in continendo patrimonio, simul ad iacturam temporis ventum est, profusissimi (wahre Verschwender) in eo, cuius unius honesta avaritia est, Sen. de brev. vit. 3, 1: Platonis verbis astricta, sensu praevalens sententia, Val. Max. – b) dem Rhythmus nach gebunden, ut eam (sententiam) numero quodam complectar et astricto et soluto, Cic. de or. 3, 175: nec tamen haec ita sunt arta et astricta, ut ea, cum velimus, laxare nequeamus, Cic. or. 220: est enim finitimus oratori poëta, numeris astrictior paulo, verborum autem licentiā liberior, Cic. de or. 1, 70: cum (poëta)
    ————
    versu sit astrictior, Cic. or. 67. – c) gedrängt, bündig, kurz, dialectica quasi contracta et astricta eloquentia putanda est, Cic.: verborum astricta comprehensio, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > astrictus

  • 4 adstringo

    a-stringo ( ads-, Ritschl, Baiter, Halm, Jahn, Keil; as-, Fleck., Merk., Kayser), inxi, ictum, 3, v. a., to draw close, to draw, bind, or tie together, to bind, to tighten, contract (syn.: constringo, stringo, alligo, obligo, vincio).
    I.
    Lit.:

    (hunc) adstringite ad columnam fortiter,

    Plaut. Bacch. 4, 7, 25:

    ad statuam astrictus est,

    Cic. Verr. 2, 4, 42:

    manus,

    Plaut. Capt. 3, 5, 9:

    vinculorum, id est aptissimum... quod ex se atque de iis, quae adstringit quam maxume, unum efficit,

    Cic. Tim. 4 fin.:

    astringit vincula motu,

    Ov. M. 11, 75:

    laqueos,

    Sen. Ira, 3, 16:

    artius atque hederā procera adstringitur ilex,

    is twined around with ivy, Hor. Epod. 15, 5:

    adstringi funibus,

    Vulg. Ezech. 27, 24:

    aliquem adstringere loris,

    ib. Act. 22, 25:

    pavidum in jus Cervice adstrictā dominum trahat,

    with a halter round his neck, Juv. 10, 88 (Jahn, obstrictā): aspice... Quam non adstricto percurrat pulpita socco, not drawn close, loose; poet. for a negligent style of writing, Hor. Ep. 2, 1, 174:

    Ipse rotam adstringit multo sufflamine consul,

    checks, Juv. 8, 148:

    balteus haud fluxos gemmis adstrinxit amictus,

    Luc. 2, 362:

    frontem,

    to contract, knit, Mart. 11, 40; Sen. Ep. 106:

    labra porriguntur et scinduntur et adstringuntur,

    Quint. 11, 3, 81:

    frondem ferro,

    to cut off, clip, Col. 5, 6, 17 al.; so, alvum, to make costive (opp. solvere, q. v.), Cels. 1, 3; 2, 30.—Of the contraction produced by cold:

    nivibus quoque molle rotatis astringi corpus,

    Ov. M. 9, 222; so id. Tr. 3, 4, 48; id. P. 3, 3, 26:

    ventis glacies astricta pependit,

    id. M. 1, 120:

    Sic stat iners Scythicas adstringens Bosporus undas,

    Luc. 5, 436:

    vis frigoris (corpora) ita adstringebat,

    Curt. 7, 3, 13; 8, 4, 6.—Hence, also, to make colder, to cool, refresh:

    ex quo (puteo) possis rursus adstringere,

    Plin. Ep. 5, 6, 25: corpus astringes brevi Salone, Mart. 1, 49, 11 (acc. to Varr. in a pass. sense in the perf., adstrinxi for adstrictus sum, Varr. L. L. Fragm. ap. Gell. 2, 25, 7).—Of colors, to deaden:

    ita permixtis viribus alterum altero excitatur aut adstringitur,

    Plin. 9, 38, 62, § 134 (diff. from alligare, which precedes;

    v. alligo, I. B.).—Also of an astringent, harsh taste: radix gustu adstringit,

    Plin. 27, 10, 60, § 85.—
    II.
    Trop., to draw together, draw closer, circumscribe; to bind, put under obligation, oblige, necessitate:

    ubi adfinitatem inter nos nostram adstrinxeris,

    Plaut. Trin. 3, 2, 73: vellem, suscepisses juvenem regendum;

    pater enim nimis indulgens, quicquid ego adstrinxi, relaxat,

    Cic. Att. 10, 6; so,

    mores disciplinae severitate,

    Quint. 2, 2, 4 Spald.:

    ad adstringendam fidem,

    Cic. Off. 3, 31, 111:

    hac lege tibi meam astringo fidem,

    Ter. Eun. 1, 2, 22:

    quo (jure jurando) se cuncti astrinxerant,

    Suet. Caes. 84:

    hujus tanti officii servitutem astringebam testimonio sempiterno,

    to confirm, secure, Cic. Planc. 30 fin. Wund.:

    religione devinctum astrictumque,

    id. Verr. 2, 4, 42:

    disciplina astricta legibus,

    id. Brut. 10, 40; id. ad Q. Fr. 1, 1, 3:

    lege et quaestione,

    id. Clu. 155:

    suis condicionibus,

    id. Quinct. 5:

    auditor nullā ejus modi adstrictus necessitate,

    id. N. D. 1, 7, 17:

    orationem numeris astringere,

    id. de Or. 3, 44, 173 et saep.:

    adstringi sacris,

    to be bound to maintain, id. Leg. 2, 19:

    inops regio, quae parsimoniā astringeret milites,

    Liv. 39, 1:

    ad temperantiam,

    Plin. Ep. 7, 1:

    ad servitutem juris,

    Quint. 2, 16, 9:

    illa servitus ad certa se verba adstringendi,

    id. 7, 3, 16:

    milites ad certam stipendiorum formulam,

    Suet. Aug. 49; id. Tib. 18:

    me astringam verbis in sacra jura tuis,

    Ov. H. 16, 320; 20, 28:

    magno scelere se astringeret,

    Cic. Phil. 4, 4, 9; id. Sest. 50 fin.; so id. Sull. 29, 82; perh. also id. Pis. 39 fin.; instead of this abl. of class. Latin, we sometimes find in comedy apparently the gen.:

    et ipsum sese et illum furti adstringeret,

    made guilty of, charged himself with, Plaut. Rud. 4, 7, 34:

    Homo furti sese adstringet,

    id. Poen. 3, 4, 27 (cf.:

    Audin tu? hic furti se adligat,

    Ter. Eun. 4, 7, 39; Draeger, Hist. Synt. I. § 209, regards this as a vulgar extension of the use of the gen. with verbs of accusing, convicting, etc., but Klotz, s. v. astringo, regards it as really an old dative, furtoi furti; cf. quoi cui).—Of reasoning or discourse, to compress, abridge, bring into short compass:

    Stoici breviter adstringere solent argumenta,

    Cic. Tusc. 3, 6, 13 (cf. id. ib. 3, 10, 22: Haec sic dicuntur a Stoicis, concludunturque contortius); id. Fat. 14, 32:

    premere tumentia, luxuriantia adstringere,

    Quint. 10, 4, 1 Frotsch., Halm.—Hence, astrictus ( ads-), a, um, P. a., drawn together, tight, narrow, close.
    A.
    Lit.:

    limen astrictum,

    shut, Ov. Am. 3, 1, 50:

    alvus fusior aut astrictior,

    Cels. 1, 3:

    corpus astrictum, i. e. alvus dura,

    id. 3, 6:

    genus morbi astrictum,

    costiveness, id. 1 praef.:

    gustu adstricto,

    of a harsh, astringent taste, Plin. 27, 12, 96, § 121.—
    B.
    Trop.
    1.
    Sparing, parsimonious, covetous (not before the Aug. per.):

    astrictus pater,

    Prop. 3, 17, 18:

    adstricti moris auctor,

    Tac. A. 3, 55:

    parsimonia,

    Just. 44, 2.—
    2.
    Of discourse, compact, brief, concise, short (opp. remissus):

    dialectica quasi contracta et astricta eloquentia putanda est,

    Cic. Brut. 90, 309:

    verborum astricta comprehensio,

    id. ib. 95, 327:

    est enim finitimus oratori poëta, numeris astrictior paulo,

    id. de Or. 1, 16, 70; 1, 16, 60.— Sup. not used.— Adv.: astrictē ( ads-), concisely, briefly (only of discourse):

    astricte numerosa oratio,

    Cic. de Or. 3, 48, 184.— Comp.:

    astrictius dicere,

    Sen. Ep. 8 fin., and Plin. Ep. 1, 20, 20:

    scribere,

    id. ib. 3, 18, 10:

    ille concludit adstrictius, hic latius,

    Quint. 10, 1, 106.— Sup. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > adstringo

  • 5 astringo

    a-stringo ( ads-, Ritschl, Baiter, Halm, Jahn, Keil; as-, Fleck., Merk., Kayser), inxi, ictum, 3, v. a., to draw close, to draw, bind, or tie together, to bind, to tighten, contract (syn.: constringo, stringo, alligo, obligo, vincio).
    I.
    Lit.:

    (hunc) adstringite ad columnam fortiter,

    Plaut. Bacch. 4, 7, 25:

    ad statuam astrictus est,

    Cic. Verr. 2, 4, 42:

    manus,

    Plaut. Capt. 3, 5, 9:

    vinculorum, id est aptissimum... quod ex se atque de iis, quae adstringit quam maxume, unum efficit,

    Cic. Tim. 4 fin.:

    astringit vincula motu,

    Ov. M. 11, 75:

    laqueos,

    Sen. Ira, 3, 16:

    artius atque hederā procera adstringitur ilex,

    is twined around with ivy, Hor. Epod. 15, 5:

    adstringi funibus,

    Vulg. Ezech. 27, 24:

    aliquem adstringere loris,

    ib. Act. 22, 25:

    pavidum in jus Cervice adstrictā dominum trahat,

    with a halter round his neck, Juv. 10, 88 (Jahn, obstrictā): aspice... Quam non adstricto percurrat pulpita socco, not drawn close, loose; poet. for a negligent style of writing, Hor. Ep. 2, 1, 174:

    Ipse rotam adstringit multo sufflamine consul,

    checks, Juv. 8, 148:

    balteus haud fluxos gemmis adstrinxit amictus,

    Luc. 2, 362:

    frontem,

    to contract, knit, Mart. 11, 40; Sen. Ep. 106:

    labra porriguntur et scinduntur et adstringuntur,

    Quint. 11, 3, 81:

    frondem ferro,

    to cut off, clip, Col. 5, 6, 17 al.; so, alvum, to make costive (opp. solvere, q. v.), Cels. 1, 3; 2, 30.—Of the contraction produced by cold:

    nivibus quoque molle rotatis astringi corpus,

    Ov. M. 9, 222; so id. Tr. 3, 4, 48; id. P. 3, 3, 26:

    ventis glacies astricta pependit,

    id. M. 1, 120:

    Sic stat iners Scythicas adstringens Bosporus undas,

    Luc. 5, 436:

    vis frigoris (corpora) ita adstringebat,

    Curt. 7, 3, 13; 8, 4, 6.—Hence, also, to make colder, to cool, refresh:

    ex quo (puteo) possis rursus adstringere,

    Plin. Ep. 5, 6, 25: corpus astringes brevi Salone, Mart. 1, 49, 11 (acc. to Varr. in a pass. sense in the perf., adstrinxi for adstrictus sum, Varr. L. L. Fragm. ap. Gell. 2, 25, 7).—Of colors, to deaden:

    ita permixtis viribus alterum altero excitatur aut adstringitur,

    Plin. 9, 38, 62, § 134 (diff. from alligare, which precedes;

    v. alligo, I. B.).—Also of an astringent, harsh taste: radix gustu adstringit,

    Plin. 27, 10, 60, § 85.—
    II.
    Trop., to draw together, draw closer, circumscribe; to bind, put under obligation, oblige, necessitate:

    ubi adfinitatem inter nos nostram adstrinxeris,

    Plaut. Trin. 3, 2, 73: vellem, suscepisses juvenem regendum;

    pater enim nimis indulgens, quicquid ego adstrinxi, relaxat,

    Cic. Att. 10, 6; so,

    mores disciplinae severitate,

    Quint. 2, 2, 4 Spald.:

    ad adstringendam fidem,

    Cic. Off. 3, 31, 111:

    hac lege tibi meam astringo fidem,

    Ter. Eun. 1, 2, 22:

    quo (jure jurando) se cuncti astrinxerant,

    Suet. Caes. 84:

    hujus tanti officii servitutem astringebam testimonio sempiterno,

    to confirm, secure, Cic. Planc. 30 fin. Wund.:

    religione devinctum astrictumque,

    id. Verr. 2, 4, 42:

    disciplina astricta legibus,

    id. Brut. 10, 40; id. ad Q. Fr. 1, 1, 3:

    lege et quaestione,

    id. Clu. 155:

    suis condicionibus,

    id. Quinct. 5:

    auditor nullā ejus modi adstrictus necessitate,

    id. N. D. 1, 7, 17:

    orationem numeris astringere,

    id. de Or. 3, 44, 173 et saep.:

    adstringi sacris,

    to be bound to maintain, id. Leg. 2, 19:

    inops regio, quae parsimoniā astringeret milites,

    Liv. 39, 1:

    ad temperantiam,

    Plin. Ep. 7, 1:

    ad servitutem juris,

    Quint. 2, 16, 9:

    illa servitus ad certa se verba adstringendi,

    id. 7, 3, 16:

    milites ad certam stipendiorum formulam,

    Suet. Aug. 49; id. Tib. 18:

    me astringam verbis in sacra jura tuis,

    Ov. H. 16, 320; 20, 28:

    magno scelere se astringeret,

    Cic. Phil. 4, 4, 9; id. Sest. 50 fin.; so id. Sull. 29, 82; perh. also id. Pis. 39 fin.; instead of this abl. of class. Latin, we sometimes find in comedy apparently the gen.:

    et ipsum sese et illum furti adstringeret,

    made guilty of, charged himself with, Plaut. Rud. 4, 7, 34:

    Homo furti sese adstringet,

    id. Poen. 3, 4, 27 (cf.:

    Audin tu? hic furti se adligat,

    Ter. Eun. 4, 7, 39; Draeger, Hist. Synt. I. § 209, regards this as a vulgar extension of the use of the gen. with verbs of accusing, convicting, etc., but Klotz, s. v. astringo, regards it as really an old dative, furtoi furti; cf. quoi cui).—Of reasoning or discourse, to compress, abridge, bring into short compass:

    Stoici breviter adstringere solent argumenta,

    Cic. Tusc. 3, 6, 13 (cf. id. ib. 3, 10, 22: Haec sic dicuntur a Stoicis, concludunturque contortius); id. Fat. 14, 32:

    premere tumentia, luxuriantia adstringere,

    Quint. 10, 4, 1 Frotsch., Halm.—Hence, astrictus ( ads-), a, um, P. a., drawn together, tight, narrow, close.
    A.
    Lit.:

    limen astrictum,

    shut, Ov. Am. 3, 1, 50:

    alvus fusior aut astrictior,

    Cels. 1, 3:

    corpus astrictum, i. e. alvus dura,

    id. 3, 6:

    genus morbi astrictum,

    costiveness, id. 1 praef.:

    gustu adstricto,

    of a harsh, astringent taste, Plin. 27, 12, 96, § 121.—
    B.
    Trop.
    1.
    Sparing, parsimonious, covetous (not before the Aug. per.):

    astrictus pater,

    Prop. 3, 17, 18:

    adstricti moris auctor,

    Tac. A. 3, 55:

    parsimonia,

    Just. 44, 2.—
    2.
    Of discourse, compact, brief, concise, short (opp. remissus):

    dialectica quasi contracta et astricta eloquentia putanda est,

    Cic. Brut. 90, 309:

    verborum astricta comprehensio,

    id. ib. 95, 327:

    est enim finitimus oratori poëta, numeris astrictior paulo,

    id. de Or. 1, 16, 70; 1, 16, 60.— Sup. not used.— Adv.: astrictē ( ads-), concisely, briefly (only of discourse):

    astricte numerosa oratio,

    Cic. de Or. 3, 48, 184.— Comp.:

    astrictius dicere,

    Sen. Ep. 8 fin., and Plin. Ep. 1, 20, 20:

    scribere,

    id. ib. 3, 18, 10:

    ille concludit adstrictius, hic latius,

    Quint. 10, 1, 106.— Sup. not used.

    Lewis & Short latin dictionary > astringo

  • 6 fundo

    1.
    fundo, fūdi, fūsum, 3, v. a. [root FUD; Gr. CHU, cheW-, in cheô, cheusô;

    Lat. futis, futtilis, ec-futio, re-futo, etc.,

    Curt. Gr. Etym. p. 204 sq. ], to pour, pour out, shed.
    I.
    Lit., of fluids.
    1.
    In gen.:

    (natura terram) sucum venis cogebat fundere apertis Consimilem lactis, etc.,

    Lucr. 5, 812:

    sanguinem e patera,

    Cic. Div. 1, 23, 46:

    novum liquorem (i. e. vinum) de patera,

    Hor. C. 1, 31, 3:

    vina paterā in aras,

    Ov. M. 9, 160; cf.:

    vinum inter cornua,

    id. ib. 7, 594:

    vinum super aequora,

    id. ib. 11, 247:

    duo rite mero libans carchesia Baccho Fundit humi,

    Verg. A. 5, 78:

    laticem urnis,

    Ov. M. 3, 172:

    lacrimas,

    Verg. A. 3, 348: cf. Ov. M. [p. 793] 5, 540:

    fundit Anigros aquas,

    pours out, id. ib. 15, 282:

    parumne fusum est Latini sanguinis?

    shed, spilt, Hor. Epod. 7, 4:

    sanguine ob rem publicam fuso,

    Sall. H. Fr. 2, 96, 2 Dietsch:

    sanguinem de regno (i. e. propter regnum),

    Curt. 10, 5.—Mid.:

    memorandum, in septem lacus eum (Strymonem) fundi,

    discharges itself, Plin. 4, 10, 17, § 38:

    ingentibus procellis fusus imber,

    pouring, Liv. 6, 8, 7; 6, 32, 6; cf.:

    sanguis in corporibus fusus,

    Cic. de Or. 2, 77, 310.—
    2.
    In partic.
    a.
    Of metals, to make by melting, to melt, cast, found:

    exolevit fundendi aeris pretiosi ratio,

    Plin. 34, 2, 3, § 5; cf. id. 34, 7, 18, § 46:

    caldarium (aes) funditur tantum, malleis fragile,

    id. 34, 8, 20, § 94:

    aere fuso,

    id. 34, 11, 24, § 107:

    vitrum,

    id. 34, 14, 42, § 148:

    glandes, Auct. B. Afr. 20, 3: Theodorus ipse se ex aere fudit,

    Plin. 34, 8, 19, § 83:

    ne statuam quidem inchoari, cum ejus membra fundentur,

    Quint. 2, 1, 12:

    fusis omnibus membris (statuae),

    id. 7 praef. §

    2: olim quaerere amabam, Quid sculptum infabre, quid fusum durius esset,

    Hor. S. 2, 3, 22.—
    * b.
    In medic. lang.: aliquem, to cause one to have fluid stools, to relax the bowels (opp. comprimere): si compresserit aliquem morbus aut fuderit, Cels. praef. med.; cf. under P. a.—
    B.
    Transf.
    1.
    To wet, moisten, bathe with a liquid ( poet. and very rare):

    (ossa) niveo fundere lacte,

    Tib. 3, 2, 20:

    multo tempora funde mero,

    id. 1, 7, 50.—
    2.
    Of things non-fluid.
    a.
    In gen., to pour forth in abundance, to scatter, cast, hurl; to spread, extend, diffuse:

    desectam cum stramento segetem corbibus fudere in Tiberim,

    Liv. 2, 5, 3:

    picem reliquasque res, quibus ignis excitari potest, fundebant,

    Caes. B. G. 7, 24, 4:

    tela,

    Val. Fl. 3, 243:

    sagittam,

    Sil. 7, 647:

    (solis) radios per opaca domorum,

    Lucr. 2, 115:

    quas (maculas) incuria fudit,

    has scattered, Hor. A. P. 352:

    fundunt se carcere laeti Thraces equi,

    pour themselves forth, rush out, Val. Fl. 1, 611:

    se cuncta manus ratibus,

    id. 2, 662:

    littera fundens se in charta,

    Plin. 13, 12, 25, § 81:

    luna se fundebat per fenestras,

    Verg. A. 3, 152.—Mid.:

    ne (vitis) in omnes partes nimia fundatur,

    spread out, Cic. de Sen. 15, 52:

    homines fusi per agros ac dispersi,

    Cic. Sest. 42, 91.—
    b.
    In partic.
    (α).
    With the accessory notion of production, to bring forth, bear or produce (in abundance):

    crescunt arbusta et fetus in tempore fundunt,

    Lucr. 1, 351; cf.:

    terra feta frugibus et vario leguminum genere, quae cum maxima largitate fundit,

    Cic. N. D. 2, 62, 156:

    flores aut fruges aut bacas,

    id. Tusc. 5, 13, 37:

    frugem,

    id. de Sen. 15, 51:

    plus materiae (vites),

    Plin. 17, 22, 35, § 192:

    cum centesimo Leontini campi fundunt,

    id. 18, 10, 21, § 95:

    facile illa (piscium ova) aqua et sustinentur et fetum fundunt,

    Cic. N. D. 2, 51, 129:

    (terra) animal prope certo tempore fudit Omne,

    Lucr. 5, 823; cf. ib. 917:

    fudit equum magno tellus percussa tridenti,

    Verg. G. 1, 13:

    Africa asinorum silvestrium multitudinem fundit,

    Plin. 8, 30, 46, § 108: quae te beluam ex utero, non hominem fudit, Cic. Pis. init.; Verg. A. 8, 139, v. Forbig. ad h. l.—
    (β).
    With the secondary notion of depth or downward direction, to throw or cast to the ground, to prostrate:

    (victi hostes) et de jugis, quae ceperant, funduntur,

    Liv. 9, 43, 20:

    nec prius absistit, quam septem ingentia victor Corpora (cervorum) fundat humi,

    Verg. A. 1, 193; cf. Ov. M. 13, 85; Sil. 4, 533:

    aliquem arcu,

    Val. Fl. 1, 446.—In middle force:

    fundi in alga,

    to lie down, Val. Fl. 1, 252.—Esp. freq. milit. t. t., overthrow, overcome, rout, vanquish an enemy:

    hostes nefarios prostravit, fudit, occidit,

    Cic. Phil. 14, 10, 27; cf.:

    exercitus caesus fususque,

    id. ib. 14, 1, 1:

    aliquos caedere, fundere atque fugare,

    Sall. J. 58, 3:

    Gaetulos,

    id. ib. 88, 3:

    classes fusae fugataeque,

    id. ib. 79, 4; cf.:

    si vi fudisset cecidissetque hostes,

    Liv. 35, 1, 8:

    hostes de jugis,

    id. 9, 43, 20:

    Gallos de delubris vestris,

    id. 6, 16, 2:

    eas omnes copias a se uno proelio fusas ac superatas esse,

    Caes. B. G. 1, 44, 8; cf.:

    Massilienses crebris eruptionibus fusi,

    id. B. C. 2, 22, 1:

    Latini ad Veserim fusi et fugati,

    Cic. Off. 3, 31, 112; Liv. 2, 6 fin.:

    quatuor exercitus Carthaginiensium fudi, fugavi, Hispania expuli,

    id. 28, 28, 9; cf. Drak. on 38, 53, 2;

    less freq. in a reversed order: alios arma sumentes fugant funduntque,

    Sall. J. 21, 2; Vell. 2, 46 fin.: omnibus hostium copiis fusis armisque exutis, Caes. B. G. 3, 6, 3:

    magnas copias hostium fudit,

    Cic. Mur. 9, 20:

    Sabinos equitatu fudit,

    id. Rep. 2, 20:

    Armeniorum copias,

    id. Arch. 9, 21:

    maximas copias parva manu,

    Sall. C. 7, 7.
    II.
    Trop.
    A.
    Ingen., to pour out or forth, to spread out, extend, display:

    imago de corpore fusa,

    Lucr. 4, 53:

    animam moribundo corpore fudit,

    id. 3, 1033; cf. id. 3, 700:

    concidit ac multo vitam cum sanguine fudit,

    Verg. A. 2, 532:

    circuli (appellantur), quod mixta farina et caseo et aqua circuitum aequabiliter fundebant,

    poured out, spread out, Varr. L. L. 5, § 106:

    quem secutus Cicero hanc famam latius fudit,

    Quint. 11, 2, 14; cf. id. 10, 5, 11:

    cum vero causa ea inciderit, in qua vis eloquentiae possit expromi: tum se latius fundet orator,

    will display himself, Cic. Or. 36, 125:

    superstitio, fusa per gentes,

    id. Div. 2, 72 init.; cf. Quint. 11, 3, 84:

    neque se tanta in eo (Cicerone) fudisset ubertas,

    id. 12, 2, 23:

    fundet opes, Latiumque beabit divite lingua,

    riches of expression, Hor. Ep. 2, 2, 121. —Mid.:

    quamquam negant, nec virtutes nec vitia crescere: tamen utrumque eorum fundi quodammodo et quasi dilatari putant,

    to be diffused, Cic. Fin. 3, 15, 48; cf.:

    modo virtus latius funditur,

    Sen. Ep. 74, 27; and:

    semper ex eo, quod maximas partes continet latissimeque funditur, tota res appellatur,

    id. 5, 30, 92:

    saepe in amplificanda re funditur numerose et volubiliter oratio,

    id. Or. 62, 210.—
    B.
    In partic., of speech, to pour forth, utter:

    per quam (arteriam) vox principium a mente ducens percipitur et funditur,

    Cic. N. D. 2, 59, 149; cf.:

    e quibus elici vocem et fundi videmus,

    id. Tusc. 2, 24, 56:

    inanes sonos,

    id. ib. 5, 26, 73 (for which:

    inani voce sonare,

    id. Fin. 2, 15, 48):

    sonum,

    id. Ac. 2, 23, 74:

    verba poëtarum more (opp. ratione et arte distinguere),

    id. Fin. 4, 4, 10:

    versus hexametros aliosque variis modis atque numeris ex tempore,

    id. de Or. 3, 50, 194; cf.:

    grave plenumque carmen,

    id. Tusc. 1, 26, 64:

    tam bonos septenarios ad tibiam,

    id. ib. 1, 44, 107:

    physicorum oracula,

    id. N. D. 1, 26, 66:

    has ore loquelas,

    Verg. A. 5, 842:

    preces pectore ab imo,

    id. ib. 6, 55; so,

    preces,

    id. ib. 5, 234; Hor. Epod. 17, 53:

    mera mendacia,

    Plaut. Ps. 4, 1, 33:

    jam tu verba fundis hic, sapientia?

    you waste, Ter. Ad. 5, 2, 7:

    opprobria rustica,

    Hor. Ep. 2, 1, 146:

    iras inanes,

    Val. Fl. 3, 697:

    vehemens et liquidus puroque simillimus amni Fundet opes,

    Hor. Ep. 2, 2, 121:

    preces,

    App. M. 11, p. 258, 4; Tac. A. 14, 30; Aug. in Psa. 25, 10 al.—Hence, fūsus, a, um, P. a., spread out, extended, broad, large, copious, diffuse.
    A.
    Lit.:

    (aër) tum fusus et extenuatus sublime fertur, tum autem concretus in nubes cogitur,

    Cic. N. D. 2, 39, 101: fusior alvus, i. e. more relaxed (opp. astrictior), Cels. 1, 3 med.:

    toga (opp. restricta),

    wide, full, Suet. Aug. 73:

    Gallorum fusa et candida corpora,

    full, plump, Liv. 38, 21, 9:

    campi in omnem partem,

    extended, Verg. A. 6, 440; cf.:

    non fusior ulli Terra fuit domino,

    a broader, larger kingdom, Luc. 4, 670.—
    B.
    Trop., copious, diffuse; flowing, free:

    genus sermonis non liquidum, non fusum ac profluens,

    Cic. de Or. 2, 38, 159; cf.:

    constricta an latius fusa narratio,

    Quint. 2, 13, 5:

    materia abundantior atque ultra quam oporteat fusa,

    id. 2, 4, 7:

    ut illud, quod ad omnem honestatem pertinet, decorum, quam late fusum sit, appareat,

    Cic. Off. 1, 28, 98; cf. Quint. 11, 1, 5:

    (vox) in egressionibus fusa et securae claritatis (opp. contracta),

    unrestrained, free, id. 11, 3, 64:

    periodus,

    id. 9, 4, 128:

    fusiores liberioresque numeri,

    id. 130:

    lingua Graeca prolixior fusiorque quam nostra,

    Gell. 2, 26, 7:

    in locis ac descriptionibus fusi ac fluentes,

    Quint. 9, 4, 138:

    plenior Aeschines et magis fusus,

    id. 10, 1, 77:

    dulcis et candidus et fusus Herodotus (opp. densus et brevis et semper instans sibi Thucydides),

    id. 10, 1, 73.— Sup. seems not to occur.— Adv.: fūse.
    * 1.
    (Acc. to A.) Spread out, extended:

    (manus) fusius paulo in diversum resolvitur,

    Quint. 11, 3, 97.—
    2.
    (Acc. to B.) Copiously, at length, diffusely:

    quae fuse olim disputabantur ac libere, ea nunc articulatim distincteque dicuntur,

    Cic. Leg. 1, 13, 36:

    multa dicere fuse lateque,

    id. Tusc. 4, 26, 57:

    fuse lateque dicendi facultas,

    id. Or. 32, 113:

    fuse et copiose augere et ornate aliquid (opp. brevia et acuta),

    id. Fin. 3, 7, 26.— Comp.:

    haec cum uberius disputantur et fusius (opp. brevius angustiusque concluduntur),

    Cic. N. D. 2, 7, 20:

    fusius et ornatius rem exponere,

    Quint. 4, 2, 128.— Sup. seems not to occur.
    2.
    fundo, āvi, ātum, 1, v. a. [fundus], to lay the bottom, keel, foundation of a thing, to found (syn.: condo, exstruo, etc.).
    I.
    Lit. (perh. only poet.):

    haec carina satis probe fundata et bene statuta est,

    i. e. is laid, Plaut. Mil. 3, 3, 44 (v. Ritschl ad h. l.);

    dum mea puppis erat validā fundata carinā,

    Ov. P. 4, 3, 5; id. H. 16, 111:

    Erycino in vertice sedes fundatur Veneri Idaliae,

    is founded, Verg. A. 5, 759: sedes saxo vetusto. id. ib. 8, 478:

    arces,

    id. ib. 4, 260.—
    B.
    Transf., in gen., to fasten, secure, make firm:

    dente tenaci Ancora fundabat naves,

    Verg. A. 6, 4:

    (genus humanum) Et majoribus et solidis magis ossibus intus Fundatum,

    Lucr. 5, 928; 4, 828.—
    II.
    Trop., to found, establish, fix, confirm (class., esp. in part. perf.; cf.:

    firmo, stabilio): illud vero maxime nostrum fundavit imperium et populi Romani nomen auxit, quod, etc.,

    Cic. Balb. 13, 31; cf.:

    quantis laboribus fundatum imperium,

    id. Cat. 4, 9, 19:

    qui (rei publicae status) bonorum omnium conjunctione et auctoritate consulatus mei fixus et fundatus videbatur,

    id. Att. 1, 16, 6:

    accurate non modo fundata verum etiam exstructa disciplina,

    id. Fin. 4, 1, 1; cf.:

    fundati a doctore,

    thoroughly instructed, Lact. 6, 21, 4:

    res publica praeclare fundata,

    Cic. Par. 1, 2, 10; cf.:

    qui legibus urbem Fundavit,

    Verg. A. 6, 810:

    in eorum agro sedes fundare Bastarnis,

    Liv. 40, 57, 5:

    libertatem, salutem, securitatem,

    Plin. Pan. 8, 1:

    jus civile,

    Dig. 1, 2, 2, § 39:

    vacuos Penates prole,

    Stat. S. 4, 7, 30; cf.:

    thalamos Tritonide nympha,

    i. e. to marry, Sil. 2, 65:

    partis et fundatis amicitiis,

    Q. Cic. Petit. Cons. 7, 25:

    fundatae atque optime constitutae opes,

    Cic. Rab. Post. 1, 1; cf.:

    nitidis fundata pecunia villis,

    well laid out, Hor. Ep. 1, 15, 46:

    nihil veritate fundatum,

    Cic. Fl. 11, 26; cf. Lucr. 5, 161.— Hence, fundātus, a, um, P. a., firm, fixed, grounded, durable (very rare).
    A.
    Lit.:

    quo fundatior erit ex arenato directura, etc.,

    Vitr. 7, 3 med.:

    si permanetis in fide fundati,

    Vulg. Col. 1, 23.—
    B.
    Trop.: deflevi subitas fundatissimae familiae ruinas, Auct. Or. pro Domo, 36, 96.

    Lewis & Short latin dictionary > fundo

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»